Βρέφος και επικοινωνία

Ως μητέρες ενδιαφερόμαστε για την ανάπτυξη των παιδιών μας σε όλους τους τομείς και θέλουμε να ξέρουμε πως μπορούμε να τα βοηθήσουμε σε κάθε περίπτωση. Ένας από τους σημαντικότερους τομείς της ανάπτυξης είναι και αυτός της επικοινωνίας, η οποία επιτυγχάνεται μεσω του λόγου και της ομιλίας.
 
Η ανάπτυξη της ομιλίας ενός παιδιού αρχίζει από την ημέρα ης γέννησής του. Από έμβρυο ακόμα είναι ευαισθητοποιημένο στους εξωτερικούς από τη μήτρα ήχους, με αποτέλεσμα να γεννιέται με ορισμένες ικανότητες ακουστικής διάκρισης. Αυτό του δίνει τη δυνατότητα να έχει προτίμηση σε ορισμένους ήχους , ιδίως στην ομιλία της μητέρας του.
 
Τα βρέφη σύντομα μπορούν να διακρίνουν τη μητρική τους γλώσσα από άλλες γλώσσες, κυρίως από την προσωδία  (ρυθμός) της γλώσσας, να ξεχωρίσουν το τραγούδι (τα λόγια) από τη μουσική με όργανα και να εντοπίσουν την πηγή από όπου προέρχεται ο ήχος.
Βρέφη 3-4 μηνών προσέχουν περισσότερο ένα τραγούδι όταν υπάρχει συγχρονισμός κινήσεων χειλιών και παραγόμενων ήχων, παρά όταν δεν υπάρχει συντονισμός. Δηλαδή το βρέφος είναι ευαισθητοποιημένο στο ρόλο της κίνησης των χειλιών, στην παραγωγή των φθόγγων πριν από την ηλικία των 6 μηνών.
 
Ποια στάδια περνάει το παιδί μέχρι να φτάσει στην παραγωγή των πρώτων λέξεων;

1. Από τη γέννηση μέχρι τις 6 εβδομάδες η παραγωγή των ήχων είναι αντανακλαστική και περιορισμένη. Αποτελείται από κλάμα, αναστεναγμούς με φωνή και grunts (γρυλλισμούς, ήχους όπως τα γουρουνάκια).
2. Μεταξύ των 2 και 4 μηνών το βρέφος παράγει κυρίως ένρινα φωνήεντα οπίσθια ου, ο, (cooing) αγκου – γκου όπως τα περιστέρια.
3. Στην ηλικία των 4 μηνών παράγουν πολύ περισσότερους ήχους growls (γκρίνιες), squeals (τσιρίδες), raspberries (ήχους με τα χείλη), φωνήεντα με διάρκεια και δυνατές φωνούλες. Παιχνίδισμα με τη φωνή,  κάνουν φωνητικό παιχνίδι.
4. Στους 6 μήνες παράγουν αναδιπλασιασμένες συλλαβές στη σειρά, τα τα τα, μπα μπα μπα (βάβισμα, δηλ. οι επαναλαμβανόμενοι ήχοι που παράγουν τα μωρά).
5. Από τους 10 μήνες και πάνω παράγουν ποικιλία φθόγγων, ποικιλόμορφο βάβισμα (αβα γα τα τα).
6. Γύρω στους 12 μήνες λένε τη πρώτη λέξη.

 
Θα πρέπει να τονίσουμε τη σημαντικότητα του βαβίσματος στην εξέλιξη του λόγου.
Έρευνες έχουν δείξει πως όσο περισσότερο βάβισμα, τόσο πλουσιότερο λεξιλόγιο.
Η έναρξη και η ποσότητα του βαβίσματος εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την επίδραση του περιβάλλοντος.
Ένα περιβάλλον πλούσιο σε οπτικά και γλωσσικά ερεθίσματα βοηθάει το παιδί να αποκτήσει πλούσιο λεξιλόγιο και να εκφράζεται με μεγαλύτερη άνεση. Έτσι βοηθάει πολύ όταν:

• Του μιλάμε κατά τη διάρκεια του μπάνιου, του αλλάγματος, του φαγητού και γενικά κατά τη διάρκεια της φροντίδας του. Μιλάμε με τρόπο γλυκό και ήρεμο, αποφεύγοντας να χρησιμοποιούμε μωρουδίστικες εκφράσεις, για να μαθαίνει το παιδί από την αρχή σωστά τη γλώσσα.
• Του μιλάμε κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού. Μιλάμε για το πώς είναι το κάθε παιχνίδι – αντικείμενο, για το τι κάνει, για το πώς ονομάζεται, για το πώς πρέπει να το χρησιμοποιήσει. Το μωρό μπορεί να μην είναι ακόμα σε θέση να μιλήσει, αλλά όμως του δίνουμε την ευκαιρία να ανταποκριθεί μέσα από το ψέλλισμα και μέσα από διάφορους ήχους που παράγει Αν λέει κάποιες λέξεις, τότε το ενθαρρύνουμε να μιλήσει μαζί μας.
• Λέμε διάφορα ποιηματάκια, ταχταρίσματα και τραγουδάκια. Η μελωδία, ο ρυθμός και η ομοιοκαταληξία θα κάνουν το παιδί να μας προσέξει και να αποτυπώσει το λόγο.

Πότε αρχίζουν τα βρέφη να καταλαβαίνουν τις πρώτες λέξεις;
Η αντίληψη των λέξεων αρχίζει αντικειμενικά στους 9-12 μήνες.
Σε αυτό βέβαια δεν συμφωνούν πολλοί γονείς, που υποστηρίζουν ότι το μωρό τους άρχισε να καταλαβαίνει λέξεις από τους 6 μήνες!
 
Στελλα Παπαχατζή
Λογοθεραπεύτρια